Mroźne zimy to poważne wyzwanie dla niedźwiedzi. Zwierzęta powinny być do tego dobrze przygotowane: „wypracować” dostateczną podaż tłuszczu i urządzić miejsce do zimowego snu. Niedźwiedź, który nie zapada w stan hibernacji, jest zwykle skazany na śmierć z głodu i zimna, stając się łatwym łupem dla myśliwych.
Przygotowanie niedźwiedzia do hibernacji
Aby dobrze spać w zimie, niedźwiedź musi gromadzić niezbędne składniki odżywcze, dlatego jedzenie odgrywa szczególnie ważną rolę. Większość diety wszystkożerców składa się z pokarmów roślinnych. Małe gryzonie, ptasie jaja, ryby, larwy mrówek, szczątki kopytnych zabitych przez inne drapieżniki to także pokarm dla niedźwiedzia. Szyszki cedrowe, które kocha, pomagają właścicielowi tajgi zaopatrzyć się w tłuszcz na zimę. Czas zakwaterowania zwierzęcia w legowisku jest opóźniony, jeśli rok był chudy, a niedźwiedź nie miał czasu na zaopatrzenie się w wystarczającą ilość tłuszczu w okresie letnim i jesiennym.
Dla właściciela lasu śródszpotawego bardzo ważne jest znalezienie odległego miejsca na zimową kryjówkę, aby bezpiecznie ukryć się podczas hibernacji. Niedźwiedź jest przebiegły, idąc do legowiska: myli ślady, nawet cofa się, przedziera się przez spiętrzone drzewa. Kraniece nieprzebytych bagien blokujących drogę wiatrochronom, brzegi leśnych rzek i jezior to miejsca, w których najczęściej zasiedla się niedźwiedzia nora. Brązowa właścicielka lasu może wybrać dla niej dziury pod przewróconymi drzewami, kępą zarośli. Własnoręcznie wykopane, głębokie, ziemne nory lub jaskinie stają się również zimową bazą zwierzęcia.
Najważniejsza dla spokojnego snu jest cisza wokół, suchość gniazda. Nieoczekiwani goście mogą zakłócić hibernację, wtedy niedźwiedź będzie musiał poszukać nowego miejsca na legowisko. Ale najczęściej ptaki i dzikie zwierzęta omijają go, czując obecność właściciela. Zwykle przyczyną jest osoba.
Zimowe mieszkanie niedźwiedzia
Przewidując mroźną zimę, niedźwiedzie starają się położyć na zimę w głębszej jaskini, aby dobrze ją ogrzać. Niezbędne stają się tu świerkowe gałęzie. Warstwy mchu i traw, sięgające niekiedy pół metra wysokości, stanowią ściółkę w obszernej zimowej kwaterze. Ilość materiału i grubość ściółki zależy od wilgotności: na bagnach potrzeba więcej niż w suchych miejscach. A wiosną gruba warstwa mchu i siana ratuje przed topniejącym śniegiem.
Niezawodność legowiska niedźwiedzi zapewnia wąski właz, który tylko doświadczony myśliwy może znaleźć w śnieżną zimę. Ponadto często jest ukryty w gęstych zaroślach, a dotarcie do niego można uzyskać tylko za pomocą siekiery i noża.
Łowcy czasami trafiali na całkiem ciekawe nory. Na przykład prezentując poprawny kształt gniazda, ułożonego na pagórkach chronionych przed wilgocią. Drobno porwana kora i niewielka ilość gałęzi świerkowych stanowiły podstawę mieszkania. Dno leżaka pokryte było mchem i korą świerkową. Niedźwiedź, który nie zdążył przygotować miejsca do hibernacji, może położyć się nawet w stogu siana pozostawionym na leśnej polanie.
Niedźwiedź śpi w legowisku w innej pozycji: zwinięty w kłębek, na boku lub na plecach, czasem nawet siedząc z głową opuszczoną między łapami. Temperatura ciała zwierzęcia podczas hibernacji nieznacznie spada, oddech i tętno zwalniają. Często zdarza się, że stopa końsko-szpotawa we śnie ssie łapę. W rzeczywistości liże je podczas dyskomfortu na skórze łap w środku zimy.
W jaskini niedźwiedzie brunatne zwykle hibernują same. Czasami może być w nim niedźwiedzica razem z zeszłorocznym niedźwiadkiem, dlatego urządza się w nim obszerniejsze gniazdo. Niedźwiedzica na samym początku zimy rodzi od dwóch do czterech całkowicie niewidomych młodych, które ważą około pół kilograma, nie mają sierści i zębów. Pozostają z matką przez całą zimę, żywiąc się jej mlekiem, i wychodzą z legowiska jako zwinne i włochate, ale zależne młode.
Podczas długich odwilży zwierzęta mogą się obudzić i opuścić bazar, a wraz z nadejściem chłodów wrócić z powrotem. Zdarza się, że legowisko staje się „dziedziczne”: kilka pokoleń niedźwiedzi używa go jako schronienia podczas hibernacji.
