Dzięcioły są przeważnie nadrzewne. Niesamowite zdolności, jakie posiada ten ptak, pozwoliły mu być znanym jako leśny lekarz. Rzeczywiście, żaden z ptaków leśnych nie pomaga w leśnictwie tak bardzo jak dzięcioł.
Owady i ich larwy powodują nieodwracalne szkody w lesie. Wołkowce, korniki i kózkowate chowają się w głębinach drewna i pod korą drzew, wywołując i niszcząc choroby roślin. Tylko dzięcioł może dostać się do szkodników i uratować drzewo. Jednocześnie zdrowe drzewo nie uszkadza dzięcioła. O tym, czy roślina potrzebuje „sanitarnej” pomocy, decyduje stukając w nią. Zaczyna uderzać w drzewo od dołu dziobem i przyczepiając się pazurami do kory, unosi się wokół pnia. Ptak nie opuszcza drzewa, dopóki nie oczyści go ze szkodników lub upewni się, że nie jest przez nie dotknięty. Po tym, jak dzięcioł puka w drzewo, przestraszone larwy zaczynają się poruszać, próbując uciec. Ptak słyszy te ruchy wrażliwymi uszami iw odpowiednim miejscu zaczyna odrywać korę lub wydłubywać larwy z drewna. Język dzięcioła jest zwilżony lepką śliną i wystaje daleko od dzioba bezpośrednio do dziupli, gdzie łatwo przyklejają się do niego larwy i owady. Oprócz „leczenia” drzew, dzięcioły pomagają wielu ptakom przetrwać w lesie, pozostawiając im dziuple po wykluciu piskląt. Ptak zawsze przykrywa swoje dno najdrobniejszymi wiórami, układając w ten sposób ściółkę i izolując zagłębienie. W dawnych gniazdach dzięciołów schronienie znajduje około trzydzieści gatunków ptaków leśnych, w tym małe sowy i kaczki drzewne. Praca dzięcioła jest bardzo wydajna iw krótkim czasie wykonuje niesamowitą pracę. Podczas dłutowania dziób dzięcioła porusza się z prędkością siedmiu metrów na sekundę, więc jedno uderzenie wykonuje się w jednej tysięcznej sekundy. Pomagają mu w tym bardzo silne mięśnie szyi, a porowatość kości czaszki dzięcioła łagodzi cios, co chroni mózg ptaka przed wstrząsem mózgu. Około 800 szkodników owadzich jest niszczonych przez jednego osobnika dziennie.
